Tot ons groot verdriet is Hennie van der Zande op 28 juni 2014 overleden. Ze leed al geruime tijd aan darmkanker. Met haar verliezen wij een zeer gewaardeerde collega die zich enorm heeft ingezet voor de website www.designgeschiedenis.nl. Als redactielid heeft zij ons ‘tijdschrift’ vanaf het begin gestimuleerd. Zij bewaakte een zorgvuldig taalgebruik en een heldere opbouw in de artikelen, en haar timmermansoog zag elke spatie teveel en komma te weinig.
Hennie werd in 1947 geboren in een groot gezin in Hillegom waar doorleren voor meisjes nog niet vanzelfsprekend was. Na vier jaar moest ze tot haar spijt de HBS verlaten. Toch maakte ze thuis net zolang stampij totdat ze naar de Gerrit Rietveld Academie mocht waar ze de opleiding tot grafisch ontwerper volgde. Daarna heeft ze jarenlang als vormgever gewerkt, in dienstverband en als freelancer, voor onder andere het blad De Nieuwe Linie en uitgeverijen. In Amsterdam raakte ze intens betrokken bij het feminisme en maakte ze tal van fotoreportages voor Dolle Mina. Op latere leeftijd ging ze kunstgeschiedenis studeren en specialiseerde ze zich in designgeschiedenis. Haar eindscriptie was een studie naar sierkunstenaar Herman Hana (zie haar artikel op deze site), waarvoor ze een ware speurtocht ondernam naar diens leven en werk. Hennie maakte ook deel uit van de redactie van het Jaarboek voor vrouwengeschiedenis.
Ik ontmoette Hennie op een van de vele bijeenkomsten van vormgeving, misschien was het bij GRADE, het netwerk van grafische designhistorici opgezet door Esther Cleven, tussen 2004 en 2010 hoogleraar aan de UvA. Maar het kan ook bij een discussie van de stichting Premsela geweest zijn of een activiteit van de BNO. Hennie was met haar grappige piekhaartjes en leuke, felgekleurde jasjes en tassen een opvallende verschijning. Maar ze was ook immer zeer geïnteresseerd en hield van discussie over het vak. We raakten bevriend en gingen regelmatig samen eten en bijpraten. Haar gezelschap en deze gesprekken zal ik enorm missen, want niet alleen was zij een van die mensen die zich erg betrokken toonde bij het vakgebied, ze was ook een bijzondere vrouw. Ook het sparren over artikelen en over haar eigen onderzoek naar de vakverenigingen van ontwerpers is nu helaas verleden tijd.
Mede dankzij Hennie ontstond het idee om in een op het vak gerichte, kleine leesclub van gedachten te wisselen over nieuwe designhistorische boeken en theorieën. Zo legden we contact met Heidi de Mare om meer aan de weet te komen over ingewikkelde nieuwe fenomenen als beeldcultuur en visuele cultuur. De leesclub bestond uit Victoria Anastasyadis, Roosmarijn Hompe, Kiko Luijten, Mienke Simon Thomas, Hennie en mijzelf. Ook daar zullen wij haar inbreng vreselijk missen, haar immer vragende houding, haar kritische blik en haar enthousiasmerende aanwezigheid. De manier waarop ze met haar ziekte en naderende einde omging was voor ons allemaal ongelofelijk. Ze was niet lijdzaam of berustend of speciaal moedig, maar bleef gewoon aanspreekbaar en realistisch, en tot het laatst geweldig gezelschap. De levendigheid van Hennie, die ook blijkt uit het hier afgebeelde zelfportret dat zij in 1995 maakte, zal ons nog lang inspireren.
Namens het bestuur van de stichting Designgeschiedenis Nederland en de leesclub designgeschiedenis,
Frederike Huygen.